Son yıllarda toplumun her alanında artış gösteren şiddet davranışlarının azaltılmasına yönelik önleyici yaklaşımlara ihtiyaç duyulmaktadır. Şiddetin önlenmesinde öne çıkan önemli kavramlardan biri de duygusal zekadır. Duygusal zeka; bireyin kendisinin ve diğerlerinin duygularının farkında olabilme, başkalarıyla empati yapabilme, duygularını yansıtabilme ve düzenleyebilme becerilerini içermektedir. Alanyazındaki çalışmalar duygusal zekanın şiddet ile yakından ilişkili bir beceri olduğunu vurgulamaktadır. Bu nedenle duygusal zeka ile şiddet ilişkisini inceleyen çalışmalara ve bu çalışmalardan elde edilen bulgular doğrultusunda şiddeti önlemeye yönelik yeni müdahale planlarının geliştirmesine önemli ölçüde ihtiyaç duyulmaktadır. Bu çalışmanın amacı duygusal zeka ve şiddet ilişkisini ortaya koyan araştırmaların incelenmesi ve bundan sonra geliştirilecek müdahale planları için öneri sunmaktadır. Bu amaç doğrultusunda 2012-2022 yılları arasında duygusal zeka ve şiddet ilişkisini ele alan yurt içi ve yurt dışı makaleler incelenmiştir. Araştırma nitel araştırma desenlerinden durum çalışması olarak tasarlanmış, bulgular doküman incelemesi yoluyla elde edilmiştir. Belirlenen çalışmalar temel betimsel özellikleri, makalelerin yöntemsel özellikleri ve makalelerin amaç ve sonuç bulguları açısından incelenmiştir. Araştırma bulguları duygusal zekanın ergenlerde akran zorbalığı, siber zorbalık, antisosyal eğilimler, okul içi şiddet, flört şiddeti gibi değişkenlerle ilişkili olduğunu; yetişkinlerde ise işyerinde mobbing, aile içi şiddet, flört şiddeti ve saldırganlık yönelimleriyle ilişkili olduğunu göstermiştir. Yordama çalışmaları ise duygusal zekanın şiddetin çeşitli boyutları için anlamlı bir yordayıcı olduğunu göstermektedir. Diğer yandan alanyazında duygusal zeka ve şiddeti birlikte ele alan çalışmaların çoğunlukla betimsel nitelikte olduğu duygusal zekanın geliştirilmesi ve şiddetin azaltılmasına yönelik müdahale çalışmalarının sınırlı sayıda olduğu görülmüştür. Şiddeti önleme bağlamında duygusal zekayı geliştirmeye yönelik deneysel çalışmaların yaygınlaştırılması ve geniş kapsamlı müdahale planlarının geliştirilmesi önerilmektedir.
Anahtar Kelimeler: Duygusal zeka, şiddet, ergen, yetişkin, önleme
|
