| |
Giriþ ve Amaç: Ülkemizde saðlýk çalýþanlarýna yönelik þiddet olaylarý son yýllarda giderek artmaktadýr. Ve bu þiddet olaylarýný önlemek amacýyla “Beyaz Kod” adý verilen bir acil uyarý sistemi oluþturulmuþtur.
Bu çalýþma ile Ýstanbul’un bir ilçesinde birinci basamak hizmet sunumunda yer alan saðlýk çalýþanlarýnýn 2019-2020 yýllarýnda uðradýðý þiddet olaylarýnýn karþýlaþtýrmalý olarak incelenmesi, saðlýk çalýþanlarý tarafýndan düzenlenen tutanaklarýn nitel ve nicel yöntemlerle deðerlendirilmesi amaçlanmýþtýr.
Gereç ve yöntem: Araþtýrma tanýmlayýcý bir araþtýrma olup evrenini 01.01.2019 - 31.12.2020 tarihleri arasýnda Ýstanbul’da bir ilçede birinci basamak saðlýk hizmeti sunan saðlýk çalýþanlarýnýn yaþadýklarý þiddet olaylarý oluþturmaktadýr. 113 Beyaz Kod baþvuru sistemine yapýlan þiddet baþvurularý retrospektif olarak incelenmiþ, þiddet olaylarýna iliþkin düzenlenen tutanaklar döküman analizi ile incelenmiþtir. Analizde nitel ve nicel yöntemler birlikte kullanýlmýþ; betimleyici analize ek olarak,sayýsal deðiþkenlerin ortalama, SS’larý; kategorik deðiþkenlerin yüzde, oranlarý verilmiþtir. Ýncelenen veriler; þiddete uðrayan saðlýk çalýþanlarýnýn sosyodemografik verileri, þiddet türü, þiddet olayýnýn gerçekleþtiði yer, þiddet olayýnýn nedeni, düzenlenen tutanak türü ve tutanaðýn okunaklý, anlaþýlýr düzenlenme durumu, þiddet içerikli kullanýlan ifadelerdir.
Bulgular: Ýlçede birinci basamak hizmet sunumu ile ilgili olarak; 2019 yýlýnda 23 (%58,97); 2020 yýlýnda 16 (%41,02) olmak üzere 39 þiddet olayý görülmüþ ve saðlýk çalýþanlarý tarafýndan beyaz kod baþvurusu yapýlmýþtýr. Þiddet maðduru saðlýk çalýþanlarýnýn %74,35’i kadýndýr. Þiddet olaylarýnýn %94,87’si Aile Saðlýðý Merkezi’nde gerçekleþmiþtir. Þiddete uðrayan saðlýk çalýþanlarýnýn % 76,92’si doktor, %20,51’i yardýmcý saðlýk personelidir. Þiddet olaylarýnýn % 79,48’i sözel; %20,51’i hem sözel hem fiziksel þiddet içeriklidir. Þiddet olaylarýnýn %71,79’unda þiddete uðrayan kiþiler tarafýndan olay yerinde tutanak tutulmuþ, %23,07’sinde olay esnasýnda 155 aranarak, polis memurlarý tarafýndan polis tutanaðý tutulmuþtur, %5,12’sinde sözel þiddet gerekçesiyle yapýlan beyaz kod baþvurusu þiddete uðrayan maðdur tarafýndan sonrasýnda iptal edilmiþtir.
Þiddete uðrayan saðlýk çalýþanlarý tarafýndan düzenlenen tutanaklar incelendiðinde; tutanaklarýn %96,42’sinde sözel-fiziksel þiddet türü açýkça ifade edilmemiþ, %64,28’i el yazýsý ile %35,21’i dijital belge olarak hazýrlanmýþtýr. Elle yazýlarýn %55,55’i okunaklý ve anlaþýlýr bir þekilde yazýlmýþtýr. Kiþilerin düzenledikleri tutanaklarýn %50’sinde olay tarihi, yeri, saati, þüpheli ve tanýklara iliþkin bilgilerin nasýl yazýlacaðýnýn belirtildiði þablon kullanýlmýþtýr. Maðdur kiþilerin hazýrladýklarý tutanaklarýn tamamýnda olay yeri ve tarihi ve þüpheliye iliþkin bilgiler tam olarak yazýlmýþtýr, maðdur ve tanýklarýn kimlik bilgileri %28,57’sinde tam ve eksiksizdir. %66,66’sýnda þiddet olayýna en az bir kiþi tanýk olmuþtur. Kiþiler tarafýndan düzenlenen tutanaklarýn sayfa sayýsý ortalama 1,46 sayfa (Min:1,Mak:6)’dýr. Tutanaklarda maðdur olan saðlýk çalýþanlarýnýn þiddet olayý ile ilgili beyanlarý incelendiðinde; %79,48’inde saldýrganýn baðýrdýðý, %64,10’unda hakaret içerikli,%74,35’inde tehdit içerikli, %25,64’ünde küfür içerikli ve %15,38’inde mesleki bilgi ve beceriye iliþkin aþaðýlayýcý ifadelerin kullanýldýðý görülmüþtür.
Sonuç ve Öneriler: Düzenlenen tutanaklarda þiddete uðrayan saðlýk çalýþanlarýnýn çoðunluðu uðradýklarý þiddet olaylarýndan psikolojilerinin ve motivasyonlarýnýn olumsuz etkilendiðini belirtmiþtir. Ayrýca þiddet olaylarýna iliþkin saðlýk çalýþanlarý tarafýndan düzenlenen tutanaklar standart olmadýðý, çeþitli eksiklikler olduðu görülmüþtür. Özellikle mezuniyet sonrasý dönemde, iþ hayatýnda saðlýk çalýþanlarý beyaz kod süreçleri ve iliþkili belgelerin düzenlenmesi konusunda eðitilebilir.
Anahtar Kelimeler: Beyaz Kod, Birinci Basamak Saðlýk Hizmetleri, Þiddet
|
