Bir arada yaşamını sürdüren insan grupları içerisinde, diğerlerine zarar verme ya da yok etme amacıyla gerçekleştirilen düşmanca saldırganlık davranışları görülebilmektedir. Bu davranışların bir türü olarak değerlendirilebilecek olan soykırım, farklı grup kimliğine (etnik, dini, vb.) sahip kişilere yönelik sistematik biçimde gerçekleştirilen saldırganlık eylemleri olarak tanımlanmaktadır. Teknolojik gelişmeler ile insanların düşmanca eylemleri birleştiğinde, ortaya çıkan tablo oldukça vahim olabilmektedir. Nitekim Neiman’ın (2006) belirttiği gibi günümüzde kötülüğün sınırları teknoloji tarafından belirlenmektedir. Saldırganlık ve teknoloji arasındaki ilişkiyi en sarsıcı şekilde gözler önüne seren yapımlardan biri, Black Mirror isimli dizinin 2016 yılında yayınlanan Man Against Fire (Acımadan Öldürmek) bölümüdür. Dizinin bu bölümü, insanın empatik eğilimlerinin saldırgan eylemlerde sınırlayıcı olduğunu gözlemleyen otoritelerin, teknolojiyi kullanarak askerlerin duyularını kontrol etmelerini ve insan dışı varlıklar (dev böcekler) olarak gördükleri düşmanlarını kolayca öldürebilmelerini işlemektedir. Beynine implant takılan ve adeta robota dönüştürülmüş askerlerle, onların zihinlerinde devasa böcekler olarak temsil edilen ötekiler arasındaki tek taraflı savaşta en fazla göze çarpan olgu insandışılaştırmadır. Otonomisini ve duygularını kaybeden askerlerin robotlaşması ve öldürmeyi meşru kılabilmek adına gerçekte insan olanların hayvan olarak görülmesi, insandışılaştırmanın iki mekanizmasını temsil etmektedir. Üstün ırk idealinin teknoloji eliyle gerçekleştirilmeye çalışıldığı distopik ve katastrofik bir dünyada, robotlaştırılan askerlerin böcekler gibi görülen ötekilerle yaşadıkları olaylar Stripe adlı askerin yaşamından kesitlerle aktarılmaktadır. Stripe’in bozulan implantı insan dışı yaratıklar olarak gördüğü ötekilerle temas etmesine ve gerçekliğin ne olduğunu sorgulamasına yol açmaktadır.
Bu çalışmada, dizide konu edilen olaylar, ötekileştirmenin en uç ve acımasız noktası olan insandışılaştırma kavramı başta olmak üzere sosyal kimlik kuramı, otonomi yitimi, kimliksizleşme ve sistemi meşrulaştırma kuramı ekseninde sosyal psikolojik bir bakış açısıyla ele alınacaktır.
Anahtar Kelimeler: İnsandışılaştırma, Saldırganlık, Sistemi Meşrulaştırma Kuramı, Sosyal Kimlik Kuramı, Ötekileştirme.
|
