| |
Giriş ve Amaç: Ülkemizde sağlık çalışanlarına yönelik şiddet olayları son yıllarda giderek artmaktadır. Ve bu şiddet olaylarını önlemek amacıyla “Beyaz Kod” adı verilen bir acil uyarı sistemi oluşturulmuştur.
Bu çalışma ile İstanbul’un bir ilçesinde birinci basamak hizmet sunumunda yer alan sağlık çalışanlarının 2019-2020 yıllarında uğradığı şiddet olaylarının karşılaştırmalı olarak incelenmesi, sağlık çalışanları tarafından düzenlenen tutanakların nitel ve nicel yöntemlerle değerlendirilmesi amaçlanmıştır.
Gereç ve yöntem: Araştırma tanımlayıcı bir araştırma olup evrenini 01.01.2019 - 31.12.2020 tarihleri arasında İstanbul’da bir ilçede birinci basamak sağlık hizmeti sunan sağlık çalışanlarının yaşadıkları şiddet olayları oluşturmaktadır. 113 Beyaz Kod başvuru sistemine yapılan şiddet başvuruları retrospektif olarak incelenmiş, şiddet olaylarına ilişkin düzenlenen tutanaklar döküman analizi ile incelenmiştir. Analizde nitel ve nicel yöntemler birlikte kullanılmış; betimleyici analize ek olarak,sayısal değişkenlerin ortalama, SS’ları; kategorik değişkenlerin yüzde, oranları verilmiştir. İncelenen veriler; şiddete uğrayan sağlık çalışanlarının sosyodemografik verileri, şiddet türü, şiddet olayının gerçekleştiği yer, şiddet olayının nedeni, düzenlenen tutanak türü ve tutanağın okunaklı, anlaşılır düzenlenme durumu, şiddet içerikli kullanılan ifadelerdir.
Bulgular: İlçede birinci basamak hizmet sunumu ile ilgili olarak; 2019 yılında 23 (%58,97); 2020 yılında 16 (%41,02) olmak üzere 39 şiddet olayı görülmüş ve sağlık çalışanları tarafından beyaz kod başvurusu yapılmıştır. Şiddet mağduru sağlık çalışanlarının %74,35’i kadındır. Şiddet olaylarının %94,87’si Aile Sağlığı Merkezi’nde gerçekleşmiştir. Şiddete uğrayan sağlık çalışanlarının % 76,92’si doktor, %20,51’i yardımcı sağlık personelidir. Şiddet olaylarının % 79,48’i sözel; %20,51’i hem sözel hem fiziksel şiddet içeriklidir. Şiddet olaylarının %71,79’unda şiddete uğrayan kişiler tarafından olay yerinde tutanak tutulmuş, %23,07’sinde olay esnasında 155 aranarak, polis memurları tarafından polis tutanağı tutulmuştur, %5,12’sinde sözel şiddet gerekçesiyle yapılan beyaz kod başvurusu şiddete uğrayan mağdur tarafından sonrasında iptal edilmiştir.
Şiddete uğrayan sağlık çalışanları tarafından düzenlenen tutanaklar incelendiğinde; tutanakların %96,42’sinde sözel-fiziksel şiddet türü açıkça ifade edilmemiş, %64,28’i el yazısı ile %35,21’i dijital belge olarak hazırlanmıştır. Elle yazıların %55,55’i okunaklı ve anlaşılır bir şekilde yazılmıştır. Kişilerin düzenledikleri tutanakların %50’sinde olay tarihi, yeri, saati, şüpheli ve tanıklara ilişkin bilgilerin nasıl yazılacağının belirtildiği şablon kullanılmıştır. Mağdur kişilerin hazırladıkları tutanakların tamamında olay yeri ve tarihi ve şüpheliye ilişkin bilgiler tam olarak yazılmıştır, mağdur ve tanıkların kimlik bilgileri %28,57’sinde tam ve eksiksizdir. %66,66’sında şiddet olayına en az bir kişi tanık olmuştur. Kişiler tarafından düzenlenen tutanakların sayfa sayısı ortalama 1,46 sayfa (Min:1,Mak:6)’dır. Tutanaklarda mağdur olan sağlık çalışanlarının şiddet olayı ile ilgili beyanları incelendiğinde; %79,48’inde saldırganın bağırdığı, %64,10’unda hakaret içerikli,%74,35’inde tehdit içerikli, %25,64’ünde küfür içerikli ve %15,38’inde mesleki bilgi ve beceriye ilişkin aşağılayıcı ifadelerin kullanıldığı görülmüştür.
Sonuç ve Öneriler: Düzenlenen tutanaklarda şiddete uğrayan sağlık çalışanlarının çoğunluğu uğradıkları şiddet olaylarından psikolojilerinin ve motivasyonlarının olumsuz etkilendiğini belirtmiştir. Ayrıca şiddet olaylarına ilişkin sağlık çalışanları tarafından düzenlenen tutanaklar standart olmadığı, çeşitli eksiklikler olduğu görülmüştür. Özellikle mezuniyet sonrası dönemde, iş hayatında sağlık çalışanları beyaz kod süreçleri ve ilişkili belgelerin düzenlenmesi konusunda eğitilebilir.
Anahtar Kelimeler: Beyaz Kod, Birinci Basamak Sağlık Hizmetleri, Şiddet
|
